Stel je hebt een puber in huis die met zijn of haar temperament de stemming in huis bepaalt. Als ouder is het moeilijk om rustig te blijven reageren. Je weet zelf nog uit je eigen puberteit hoe sterk je stemming kan wisselen. Het zou verstandig om begripvol te reageren, maar het lukt niet meer. Als kind is het moeilijk om geduld te blijven houden met je ouders die moeite hebben met loslaten. Je zou natuurlijk moeten kunnen uitleggen dat alle vrienden van jouw leeftijd dezelfde wensen en verlangens hebben.
Stel je bent puber en je hebt een ouder in huis die met zijn of haar humeur weinig begrip voor je op kan brengen. Die boos wordt om niks en niet begrijpt dat je met je laptop in bed wilt blijven liggen omdat je het op school zo totaal niet naar de zin hebt. Natuurlijk ben je loyaal aan je ouders en wil je ze niet kwijt, maar het zou zo fijn zijn wanneer ze naar je zouden luisteren en je niet allerlei oplossingen zouden aandragen die de jouwe niet zijn.
En het lukt maar niet om met elkaar in gesprek te komen. Je bent al te lang op een ruzie toon met elkaar aan het praten en het lukt niet meer om goed naar elkaar te luisteren. Alle partijen raken uitgeput omdat het toch wel veel energie kost om zo veel spanning in huis te verdragen. Misschien dat het verstandig is om eens een deskundig persoon te raadplegen om samen te bekijken wat er aan de hand zou kunnen zijn. Iemand die boven de partijen staat en die helpt om weer op een positieve manier met elkaar in gesprek te komen.
Wat is systeemtherapie?
Ieder mens maakt deel uit van verschillende ‘systemen’ zoals een gezin, relatie, school of werkomgeving. Het gedrag van mensen wordt niet alleen bepaald door persoonskenmerken, zoals karakter, maar ook door het systeem waarbinnen dat gedrag plaatsvindt. Iemand kan zich bijvoorbeeld in de ene relatie ‘een heel ander persoon’ voelen dan in de andere. Ook als er problemen zijn, kan het zin hebben om naar beide aspecten te kijken. Wanneer je vroeger zelf als kind onzeker was, kan het bijzonder lastig zijn om als ouder je kind een gezond gevoel van basisvertrouwen mee te geven. Binnen de gezinstherapie is aandacht voor de grotere context, ook van het gezin van herkomst van de ouders en de grootouders.
Systeemtherapie (ook wel gezinstherapie genoemd) is dus een vorm van psychotherapie.
Aanmelding
Meestal is het de een van de ouders die het kind aanmeldt, omdat het toch de taak van ouders is om problemen bij je kind te signaleren en er iets aan te proberen te doen. Meestal vinden de kinderen het niet meteen een goed idee om samen voor een gesprek te komen. Het is echter de kunst om iedereen goed te horen en te begrijpen.
Deze problemen kunnen tot uiting komen bijvoorbeeld in gedragsproblemen (boosheid of agressie), stemmingsproblemen, eetproblemen, angstklachten, verslaving. Meestal is degene die de klachten heeft, degene die binnen het gezin veel te verduren heeft. Degene op wie de anderen steunen of juist degene die de rol van de zondebok vertegenwoordigt. Het lijkt alsof degene die de meeste klachten heeft, de veroorzaker is van de problemen in huis. De waarde van de gezinstherapie is dat er breder gekeken wordt naar hoe de lijnen binnen het hele gezin lopen. Dan blijkt er niet slechts een enkele oorzaak te zijn, maar worden veel meer verbanden zichtbaar gemaakt.
Het gevolg is dat je samen vanuit een nieuw perspektief naar het gezinsfunctioneren leert kijken om zo te zoeken naar gezondere of prettiger manieren van met elkaar om te gaan.
Effectiviteit
Uit onderzoek blijkt dat systeemtherapie (ofwel relatie- of gezinstherapie) een effectieve behandelmethode is. Over het algemeen wordt er snel gewerkt en zijn de resultaten op langere termijn blijvend positief. Wanneer je geholpen en gesteund wordt door gezinsleden die jou dierbaar zijn, is het gemakkelijker veranderingen te bewerkstelligen.
ProcedureNa het intakegesprek volgen maximaal 2 gesprekken om het probleem uit te diepen. Dan is het probleem voldoende goed in kaart gebracht en wordt een plan gemaakt waaraan wordt gewerkt. De onderzoeksfase is nodig om zorgvuldig te werk te gaan. Door zo uitgebreid te bevragen hoe het probleem is ontstaan in de loop van de tijd, ontstaan meestal al ideeen over mogelijke oplossingen. De onderzoeksfase is dus vaak tegelijkertijd al een start met waarin de eerste stappen in de behandeling worden gezet. Meestal zijn in totaal (inclusief de onderzoeksfase) niet meer dan 10 sessies relatie- of gezinstherapie nodig om voldoende verandering te bereiken.
Wat doe je nu precies tijdens een gesprekssessie?De werkwijze die ik hanteer, is vaak speels. Door middel van spel, tekenen of nog andere non-verbale werkvormen worden onzichtbare en vastzittende patronen van met elkaar omgaan, zichtbaar gemaakt. Door iets uit te beelden, kun je moeilijke zaken vaak beter uitleggen dan met heel veel woorden. Als ik bijvoorbeeld kinderen vraag hun gezin te tekenen als schip, wordt vaak in één oogopslag duidelijk wie er meevaart, wie aan het roer staat of wie in zijn ligstoel op het achterdek ligt. Op deze manier kunnen ingewikkelde communicaties gemakkelijk worden verhelderd.
Doordat je begrip krijgt voor een moeilijke positie die iemand binnen het gezin heeft, kun je meer van diegene verdragen. Of je kunt proberen elkaar meer te steunen. En wanneer je weet dat je door je reacties heel erg op iemands allergie zit, kun je vaardigheden aanleren om dit soort destructieve gedrag af te leren. Je leert bijvoorbeeld om zorgvuldiger met elkaar te praten en meer zorgzaam met elkaar om te gaan.
Het helpt dan om binnen een veilige omgeving het probleem als gezamenlijk probleem te gaan bekijken. De ervaring leert dat via de oefensituatie van de praktijkruimte er positieve ervaringen samen worden opgedaan die waardevol zijn om thuis toe te passen.
Systeemtherapie (relatietherapie, gezinstherapie) is een vorm van psycho-therapie. Door middel van langdurige opleiding, supervisie en leertherapie heeft de relatie- en gezinstherapeut een langdurig opleidingstraject doorlopen. Als systeemtherapeut ben ik geschoold om kortdurend en oplossingsgericht te werken. Dit is dan ook mijn credo: snel en efficient werken. Door de eigen gezonde kanten van het systeem naar boven te halen, wordt het systeem uitgenodigd om weer op eigen kracht verder te gaan. Door de positieve en stimulerende insteek, kan er kortdurend gewerkt worden.
NVRG-visie